Türkiye’nin en büyük metropolü İstanbul’da pandemi telaşı ve çabuk önlem kaygısı ile hesapsız yolcu azaltma önlemleri en çok toplu taşıma hizmeti veren ÖHO İşletmecilerini mağdur ettiği araştırmalar sonucu ortaya çıktı
İstanbul’da Covid-19 salgı ile toplu taşıma yolcu sayısı yarı yarıya düşürülmüştü. Sonrası yapılan değerlendirme sonucunda bu süreç içerisinde yapılan kentiçi toplu taşıma ile ilgili açıklanan veriler şu sonucu ortaya koydu:
VERİLER GERÇEĞİ ORAYA KOYUYOR!
Normalde İstanbul günde yaklaşık 8 milyon kişinin yolculuk yaptığı biliniyor. Salgından sonra bu sayının 900 binlere kadar düştüğü belirlendi. Toplu ulaşım araçlarını kullanan kişi sayısı, pandemi öncesi 2019 yılının ilk 6 ayın da 1 milyar 101 milyon 89 bin 475 kişiyken; 2020 yılının ilk 6 ayında yüzde 40 azalarak 653 milyon 674 bin 91’e geriledi. Bu yıl aynı dönemde toplu ulaşım kullanımı geçen yılın aynı dönemine göre yüz de 14 daha azalarak 562 milyon 117 bin 871 kişi olarak kayıtlara geçti. Salgından önce 2019 yılının ilk 6 ayı ile bu yılın aynı dönemi ise yüzde 49’luk düşüş yaşandı.

2020 yılının mart ayında açıklanan ilk vakadan önceki ocak ayında toplam 198 milyon 58 bin 227 kişi toplu ulaşım araçlarında yolculuk etti. Bu yılın ocak ayında bu sayı yüzde 61 azalarak 77 milyon 8 bin 237 kişiye gerilediği açıklandı. Toplu ulaşımın temel araçlarından otobüs ile 2020 yılı ocak ayında 95 milyon 76 bin 590 kişi yolculuk ederken, 2021 yılının ocak ayında otobüsle yolculuk yüzde 62 düşüşle 36 milyon 164 bin 384 kişiye geriledi. 2019 yılının ilk 6 ayında toplam 525 milyon 832 bin 542 kişi otobüsü tercih ederken, 2020 yılının ilk 6 ayında bu sayı yüzde 38 düşerek 332 bin 353 bin 43’e, 2021 yılının ilk 6 ayında ise yüzde 18 daha düşerek milyon 261 milyon 619 bin 516 kişiye geriledi.
Marmarayı 2020 yılının ocak ayında toplam 12 milyon 623 bin 321 kişi tercih ederken 2021 yılının ocak ayında bu sayı yüzde 61 düşüşle toplam 4 milyon 836 bin 286 kişiye geriledi. Marmarayla 2019 yılının ilk 6 ayında 49 milyon 718 bin 190 kişi yolculuk eder ken 2020 yılının ilk 6 ayında yolculuklar yüzde 18’lik düşüşle 40 milyon 794 bin 814 kişiye, 2021 yılında yüzde 9’luk düşüşle 37 mil yon 140 bin 795 kişiye geriledi. Metroyu kullanan yolcu sayısı 2020 yılının ocak ayında toplam 59 milyon 667 bin 987 kişiyken bu sayı 2021 yılının ocak ayında yüz de 61 azalarak 23 milyon 376 bin 237 kişi oldu. Metroyu, 2019 yılının ilk 6 ayında toplam 338 milyon 430 bin 405 kişi kullanırken, 2020 yılının aynı döneminde bu sayı yüzde 44 düşüşle 188 milyon 752 bin 46 kişiye, bu yıl ise 170 milyon 829 bin 414 kişiye geriledi. 2019 yılına kıyasla yılın ilk ayında yolcu sayısı yüzde 50 azaldı.
Metrobüsle 2020 yılının ocak ayında toplam 24 milyon 876 bin 452 kişi yolculuk ederken bu yılın ocak ayında metrobüsü 10 milyon 808 bin 723 kişi kullandı. Buradaki düşüş de yüzde 57 olarak kayıtlara geçti. Metrobüsü 2019 yılı nın ilk 6 ayında toplam 146 milyon 501 bin 537 kişi, 2020 yılının ilk 6 ayında ise 82 milyon 611 bin 648 kişi kullandı.

Deniz ulaşımında tercih edilen İstanbul Şehir Hatlarında 2020 yılının ocak ayında 2 milyon 568 bin 978 kişi yolculuk ederken, 2021 yılının ocak ayında bu sayı yüzde 67 azalarak 841 bin 348 kişiye geriledi. 2019 yılının ilk 6 ayında toplam 19 milyon 348 bin 6 kişi şehir hatlarını kullanırken 2020 yılının ilk 6 ayında şehir hatlarının kullanan yolcu sayısı yüzde 56 azalarak 8 milyon 562 bin 113 kişi oldu. Bu yılın aynı döneminde ise 7 milyon 425 bin 349 kişi Şehir Hatlarıyla yolculuk etti. Pandemi öncesi 2019’un ilk 6 aylı ile bu yılın aynı dönemi kıyaslandığında düşüş yüzde 62 olarak hesaplandı. İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO), 2020 yılının ocak ayında 133 bin 490 kişi kullanırken, bu yılın aynı dönemi bu sayı yüzde 56 azalarak 58 bin 665 kişiye geriledi. İDO’yla 2019 yılının ilk 6 ayında toplam 1 milyon 86 bin 676 kişi yolculuk ederken, 2020 yılının aynı döneminde yolcu sayısı yüz de 55 düşüşle 485 bin 694 kişiye, 2021 yılında ise 412 bin 458 kişiye geriledi. İDO’nun yolcu sayısında bu yılın 6 aylık döneminde 2019 yılının aynı dönemine kıyasla yüzde 62’lik gerileme yaşandı. Özel Deniz İşletmelerini 2020 yılı ocak ayında toplam 3 milyon 111 bin 409 kişi kullanırken, bu yıl aynı ayında yüzde 70 gerilemeyle 922 bin 594 kişi kullandı. Deniz işletmelerini 2019 yılının ilk 6 ayında 20 milyon 172 bin 119 kişi kullanırken 2020 yılının aynı döneminde bu sayı yüzde 50 azalışla 10 milyon 114 bin 733 kişiye düştü. Bu yıl 7 milyon 401 bin 967 kişi bu ulaşımı tercih etti. 2019 yılı ilk 6 ayı ile bu yılın ilk 6 ayı arası yüzde 63 fark oluştu.
ORTAYA KONULAN SONUÇLARI DA!
Sonuç olarak, sosyal mesafe endişesiyle toplu taşımadan kaçış tahmini olarak günde 350 bin kişi olmak üzere özel araca gitti. Araç kiralama ve ikinci el satıştaki artış bunun gerçekliğini ortaya koyan yükselmeleri sunuyor.

İstanbul’daki trafik akışında sabah evden işe giderken, akşam eve dönerken zirve saatlerinde muazzam yoğunluk yaşanıyor, kuyruklar arttı. Şimdi yollara baktığımız zaman bu tıkanıklığın en önemli nedeninin yüzde 80, 90 bir veya iki yolculu özel araçlar olduğunu görebiliyoruz. Dolayısıyla, pandemi ile ilave 350 bin araçlık bir artış oldu. Şimdi normale dönüşte bu artışlar yine ve daha fazla artarak oluşacak. Bu sefer uzun oluşan kuyruklara katlanma daha fazla gerginlikleri ortaya koyacak.
NE YAPILMALI?
Bu katlanılması zor durumun nasıl bir önlem noktasında anlayış değişikliği ile alınmasının gerektiği artık anlaşılmalı. Bunun altında yatan tercihin; gerekiyorsa seçimlerle elde edilen hükümranlık hakkının doğal ve yasal kullanımı olarak değerlendirildiği kararlılıkla hedefin ne olduğu ortaya konulmalı.
Burada; “merkezi otoritenin ya da yerel yönetimin farklı önlem alması, ne vatandaş ne de ülke için ana sorun değil. Kim ne yapıyorsa onun, doğru ve sorunu çözerek herkesi rahata eriştirecek sonuç getirici önlem olması önemli. bunun sağlanamaması herkese rücu edecek ana sorundur. Bunu çözüme neden olacak her uygulama, vatandaşın kabulü olacaktır” diyen ulaşım ve kent uzmanları; bir de asırlık deneyim sahibi ÖHO İşletmecilerinin bu noktayı işaret eden yakarış ve uyarılarının, sistem yenileme talepleri dahil, her türlü yapıcı sesleri duyulmalı diyor. ilave olarak da ortak anlayışla yararı olacak söylemlere itibar edilmesini öneriyor…

Klasik partizan yaklaşımlarla hem İstanbul görüntüsü kayboluyor hem özel taşıma adıyla özel servis adıyla yasal olmayan taşıma gayrı resmi hatlarla belirlenmiş korsan taşımalar, kendi karmaşık yapısıyla teknoloji kullanıp yararlı görünürken orta vadede sorunu arttırıcı, sistemden uzaklaştırıcı unsurlara dönüşüyorlar. Yapılanlar ve bunların sonuçlarına bakarak konuşan uzmanların ortak kanaati; Olacakların ceremesini hepimizin çekeceği. Bunca yıla yazık olmaması adına ortak akılla çözüm önerenlere kulak verilmeli. Bu badireden en az yara alarak böyle çıkılabilir.